Εισαγωγή
Πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός και παραθορμόνη ορού.- Ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός είναι η συνηθέστερη πάθηση των παραθυρεοειδών αδένων. Συνηθέστατα οφείλεται σε μονήρες αδένωμα παραθυρεοειδούς (85 %). Σπανιότερα οφείλεται σε διάχυτη υπερπλασία των παραθυρεοειδών (10-12 %). Ακόμη σπανιότερα μπορεί να υποκρύπτεται διπλό αδένωμα και εξαιρετικά σπάνια καρκίνος παραθυρεοειδών. Η διάγνωση του πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού είναι βιοχημική. Βασίζεται κατ’ αρχήν στην μέτρηση των επιπέδων ασβεστίου και παραθορμόνης ορού.
‘Νορμο-ορμονικός’ πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός
Η τυπική μορφή πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού χαρακτηρίζεται από αύξηση των επιπέδων παραθορμόνης και ασβεστίου ορού. Σε κάποιες εντούτοις περιπτώσεις τα επίπεδα παραθορμόνης μπορεί να κυμαίνονται στα ανώτερα φυσιολογικά επίπεδα. Με δεδομένη εντούτοις την υπερασβεστιαιμία, αναμενόμενη θα ήταν η καταστολή των επιπέδων παραθορμόνης ορού. Επομένως – ακόμη και οι περί τα ανώτερα φυσιολογικά επίπεδα τιμές παραθορμόνης – δεν αντιπροσωπεύουν τη φυσιολογική απάντηση του οργανισμού εφόσον συνυπάρχει υπερασβεστιαιμία. Για το λόγο αυτό και στο συγκεκριμένο σενάριο θεωρούνται παθολογικά.
Σπάνια, σε κάποιους ασθενείς με πρωτοπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό, τα επίπεδα παραθορμόνης μπορεί να κυμαίνονται και σε ακόμη χαμηλότερα επίπεδα, σε διάφορο βαθμό κάτωθεν του ανώτερου φυσιολογικού ορίου. Η ερμηνεία των ευρημάτων στην περίπτωση αυτή απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή. Είναι πιθανό σε αυτή την περίπτωση τα χαμηλά επίπεδα παραθορμόνης να οφείλονται στην αδυναμία μέτρησης κλασμάτων της ορμόνης με τις τρέχουσες εργαστηριακές μεθόδους.
Αυτή η μορφή υπερπαραθυρεοειδισμού (‘νορμο-ορμονικός’ υπερπαραθυρεοειδισμός) θεωρείται σαν μία πρώιμη μορφή της νόσου. Θεωρείται πιθανόν η μοφή αυτή σταδιακά να εξελιχθεί στην κλασική μορφή που χαρακτηρίζεται από υπερασβεστιαιμία + υπερπαραθορμοναιμία.
Παραθορμόνη και φάρμακα
Κάποια φάρμακα είναι γνωστό ότι μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα ασβεστίου και παραθορμόνης ορού. Στην κατηγορία των φαρμάκων αυτού ανήκουν τα θειαζιδικά διουρητικά και το λίθιο. Σε περίπτωση επομένως που ο ασθενής λαμβάνει κάποιο από τα φάρμακα αυτά, προτείνεται η διακοπή της χορήγησής τους (εφόσον αυτό επιτρέπεται από την υποκείμενη νόσο για την οποία χορηγούνται). Στη συνέχεια γίνεται επανάληψη της μέτρησης ασβεστίου και παραθορμόνης ορού μετά από περίπου 1-3 μήνες. Αν και πάλι διαπιστωθούν αυξημένα επίπεδα ασβεστίου και παραθορμόνης τότε είναι απίθανο να ευθύνονται τα φάρμακα αυτά και προτείνεται η συνέχιση της χορήγησής τους.
Άλλες παθήσεις
Εκτός του πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού υπάρχουν και κάποιες άλλες παθολογικές καταστάσεις που μπορεί να συνοδεύονται από αύξηση των επιπέδων παραθορμόνης ορού, όπως:
Χρόνια νεφροπάθεια (κυρίως όταν κάθαρση κρεατινίνης < 60 ml/min)
Σύνδρομα δυσαπορρόφησης (κοιλιοκάκη, φλεγμονώδης νόσος εντέρου, επεμβάσεις γαστρικού bypass, κυστική ίνωση)
Έλλειμμα/ανεπάρκεια βιταμίνης D