Εισαγωγή
Πρωτοπαθής Υπερπαραθυρεοειδισμός και Γενετικός έλεγχος – πως γίνεται στην πράξη;
Στις περισσότερες περιπτώσεις ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός είναι σποραδικός.
Σε ένα μικρό αλλά σημαντικό ποσοστό ασθενών (10-15 %, κατά άλλους έως και 20 %) υπάρχει γενετικό υπόβαθρο και στις περιπτώσεις αυτές ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός είναι κληρονομικός.
Η αναγνώριση του κληρονομικού πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού έχει τεράστια σημασία στην κλινική πράξη για πολλούς λόγους που έχουν περιγραφεί σε προηγούμενη ανάρτηση (18.1.2021).
Υποψία για την πιθανότητα κληρονομικού πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού
Η υποψία αυτή δημιουργείται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, όπως:
Οικογενειακό ιστορικό πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού (σε συγγενείς πρώτου βαθμού)
Νεαρή ηλικία όταν τίθεται η διάγνωση (< 45 ετών)
Άρρεν φύλο
Προσβολή > 2 παραθυρεοειδών (multigland disease, MGD)
Παρουσία και άλλων κλινικών εκδηλώσεων που συνδέονται με συγκεκριμένα σύνδρομα (όπως MEN1, MEN2, σύνδρομο υπερπαραθυρεοειδισμού – όγκου γνάθου [ΗPT-JT])
Εφόσον η απάντηση σε όλα τα παραπάνω είναι ΟΧΙ, τότε ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός είναι σποραδικός και δεν έχει θέση ο γενετικός έλεγχος.
Πότε έχει θέση ο γενετικός έλεγχος
Όταν η απάντηση σε περισσότερα του ενός από τα παραπάνω κριτήρια είναι ΝΑΙ, τότε είναι πιθανό να υποκρύπτεται κληρονομικός πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός.
Σε αυτή την περίπτωση ενδείκνυται ο γενετικός έλεγχος που περιλαμβάνει έλεγχο ενδεικτικά των παρακάτω γονιδίων:
ΜΕΝ1 (σύνδρομο πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας τύπου 1 [ΜΕΝ1])
CASR (σύνδρομο οικογενούς υποασβεστιουρικής υπερασβεστιαιμίας 1 [FHH1] και σοβαρός νεογνικός πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός [NSHPT])
CDKN1Β (σύνδρομο πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας τύπου 4)
RET (σύνδρομο πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας τύπου 2 Α [ΜΕΝ 2 Α])
HRPT2 (σύνδρομο υπερπαραθυρεοειδισμού – όγκου γνάθου [PHPT-JT])
Πρακτική σημασία
Αν ο παραπάνω γενετικός έλεγχος είναι αρνητικός τότε ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός είναι – με μεγάλη βεβαιότητα – σποραδικός.
Αν ο γενετικός έλεγχος είναι θετικός, τότε πρόκειται για πρωτοπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό. Σε αυτή την περίπτωση επιβάλλεται περαιτέρω έλεγχος τόσο του ίδιου του ασθενούς όσο και των μελών της οικογένειάς του. Θα πρέπει επίσης να γίνεται έλεγχος για την ύπαρξη γενετικού συνδρόμου, με βάση την γενετική διαταραχή που έχει διαγνωστεί και τις τυχόν άλλες συνυπάρχουσες κλινικές εκδηλώσεις στον ασθενή.
Commentaires