Όζος θυρεοειδούς σαν τυχαίο εύρημα σε τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων

Εισαγωγή

H τομογραφία εμπομπής ποζιτρονίων (ΡΕΤ) χρησιμοποιείται όλο και πιο συχνά στην ογκολογία, για δύο βασικούς λόγους: (α) για τη σταδιοποίηση των κακοήθων νεοπλασμάτων και (β) για την παρακολούθηση των ασθενών μετά την αρχική θεραπευτική τους αντιμετώπιση. Μερικές φορές μπορεί στην τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων να απεικονιστεί σαν τυχαίο εύρημα όζος θυρεοειδούς.

Τι είναι η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (ποζιτρονική τομογραφία) (PET)

Η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων βασίζεται σε διαφορετικές αρχές σε σχέση με τις λοιπές μεθόδους ‘ανατομικής’ απεικόνισης (όπως είναι η αξονική [CT] και η μαγνητική τομογραφία [MRI]). Στην τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων χρησιμοποιούνται ραδιοσεσημασμένα μόρια (ραδιοφάρμακα). Συνηθέστατα χρησιμοποιείται η FDG (σεσημασμένη με ραδιενεργό φθόριο [F-18] φλουοροδεοξυγλυκόζη). Μετά τη χορήγησή της, η FDG ακολουθεί το μεταβολικό μονοπάτι της γλυκόζης.

Η γενική αρχή της χρήσης της FDG στους ογκολογικούς ασθενείς βασίζεται στο γεγονός ότι τα καρκινικά κύτταρα προσλαμβάνουν και μεταβολίζουν το ραδιοφάρμακο σε μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με τους πέριξ υγιείς ιστούς. Υπάρχει έτσι η δυνατότητα ‘λειτουργικής’ (βιολογικής/μεταβολικής) απεικόνισης. Η διακριτική ικανότητα της τομογραφίας εκπομπής ποζιτρονίων είναι μικρότερη σε σχέση με την CT (ή/και την MRI). Εντούτοις, το ραδιοφάρμακο που χρησιμοποιείται στην τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων προσλαμβάνεται εκλεκτικά από τους περισσότερο μεταβολικά ενεργούς ιστούς. Τέτοιοι ειναι οι καρκινικοί ιστοί, όπου τα κύτταρα πολλαπλασιάζονται με ταχύτερο ρυθμό (βλ. παραπάνω).

Πρακτική σημασία

Τα παραπάνω δεδομένα εξηγούν γιατί η συχνότητα κακοήθειας σε όζους θυρεοειδούς που ανακαλύπτονται σαν τυχαίο εύρημα σε ΡΕΤ (που γίνεται για άλλες μη θυρεοειδικές παθήσεις) είναι αρκετά μεγαλύτερη σε σύγκριση με τους όζους που ανακαλύπτονται τυχαία σε CT ή MRI.

Σε μία πρόσφατη μεγάλη μελέτη με περισσότερους από 55.000 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε PET για διάφορες μη θυρεοειδικές κακοήθειες, απεικονίσθηκαν τυχαία όζοι θυρεοειδούς σε ποσοστό μόλις 1 % των ασθενών (σε σχέση με 10-12 % με την CT). Εντούτοις όμως το ένα τρίτο των όζων αυτών (33 %) ήταν κακοήθεις (συνηθέστατα επρόκειτο για θηλώδες καρκίνωμα θυρεοειδούς, 82 %). Είναι ενδιαφέρον ότι αρκετοί από τους ασθενείς αυτούς είχαν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία στα πλαίσια της αντιμετώπισης της μη θυρεοειδικής κακοήθους πάθησής τους.

Σημαντικές παράμετροι

Υπάρχουν δύο βασικές παράμετροι / ευρήματα στην τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη:

H σχετική πρόσληψη του ραδιοφαρμάκου από την απεικονιζόμενη βλάβη [τιμή SUV (*)] Όσο μεγαλύτερη η SUV τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να υποκρύπτεται κακοήθεια. Εντούτοις δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο όριο (‘κατώφλι’) που να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη διαφοροδιάγνωση του καλοήθους από τον κακοήθη όζο.
Ο τρόπος καθήλωσης του ραδιοφαρμάκου. Η διάχυτη πρόσληψή του από το θυρεοειδικό ιστό είναι ενδεικτική καλοήθους νόσου. Αντίθετα η εστιακή καθήλωσή του στο θυρεοειδή συνδυάζεται με την ύπαρξη καρκίνου θυρεοειδούς σε υψηλό ποσοστό των ασθενών (30 – 50 %).

Παράγοντες όπως ηλικία, φύλο, μέγεθος βλάβης κλπ δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση της πιθανότητας ύπαρξης καρκίνου σε όζο που ανακαλύπτεται τυχαία σε PET.

PET / CT scan- η εξέλιξη της τομογραφίας εκπομπής ποζιτρονίων

Σήμερα υπάρχει η δυνατότητα συνδυασμού ΡΕΤ και CT (ΡΕΤ/CT scan). Η συνδυασμένη αυτή μέθοδος προσφέρει τη δυνατότητα μορφολογικής και ταυτόχρονα λειτουργικής (βιολογικής/μεταβολικής) απεικόνισης σε μία μόνο εξέταση.

Η μέθοδος αυτή προσφέρει τη δυνατότητα σύνθεσης εικόνων σε τρία επίπεδα με μεγάλη διακριτική ικανότητα. Η μέθοδος PET/CT συνδυάζει τα σημαντικά πλεονεκτήματα των δύο μεθόδων απεικόνισης.

Συγκέντρωση ραδιενέργειας (Bq/gr ιστού) (*) SUV=——————————————————————– Χορηγηθείσα δόση (Bq/ βάρος σώματος [gr])