Έκτοπος θυρεοειδής – σημασία στη χειρουργική του θυρεοειδούς (θυρεοειδεκτομή)
Σαν έκτοπος χαρακτηρίζεται ο θυρεοειδής αδένας που εντοπίζεται σε οποιαδήποτε άλλη θέση πέραν της φυσιολογικής του θέσης στον τράχηλο.
Η πραγματική συχνότητα με την οποία παρατηρείται έκτοπος θυρεοειδής δεν είναι δυνατόν να υπολογιστεί. Και αυτό γιατί σε πολλές περιπτώσεις η παρουσία έκτοπου θυρεοειδούς δεν συνοδεύεται από συμπτώματα.
Συνήθως ο έκτοπος θυρεοειδής εντοπίζεται σε οποιοδήποτε σημείο της διαδρομής που ακολουθεί ο θυρεοειδής αδένας στη διάρκεια της εμβρυογένεσης (βλ. εμβρυολογία θυρεοειδούς), δηλαδή από το τυφλό τρήμα της γλώσσης στον τράχηλο.
Η συνηθέστερη (90 %) εντόπιση του έκτοπου θυρεοειδούς είναι στη βάση της γλώσσας, αντίστοιχα προς το τυφλό τρήμα. Στην περίπτωση αυτή ομιλούμε για ‘γλωσσικό θυρεοειδή’ (Εικόνα 1). Στο 70 % των ασθενών με γλωσσικό θυρεοειδή δεν υπάρχει θυρεοειδικός ιστός στη φυσιολογική θέση του θυρεοειδούς στον τράχηλο. Ο γλωσσικός θυρεοειδής μπορεί να παρουσιάσει διόγκωση λόγω υποθυρεοειδισμού, μετά από λοιμώξεις του ανωτέρου αναπνευστικού (λόγω της συνύπαρξής του με στοιχεία του λεμφικού ιστού), στη διάρκεια της κύησης ή της εφηβείας κλπ. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα όπως δυσφαγία, δυσφωνία, δύσπνοια ή αιμόπτυση. Η ανάπτυξη καρκίνου θυρεοειδούς σε γλωσσικό θυρεοειδή έχει εξαιρετικά σπάνια (έχει περιγραφεί σε λιγότερους από 30 ασθενείς στη διεθνή βιβλιογραφία).
Η δεύτερη κατά σειρά συχνότητας εντόπιση είναι η κύστη θυρεογλωσσικού πόρου (Εικόνα 2).
Σπάνια ο έκτοπος θυρεοειδής μπορεί να εντοπίζεται σε εντελώς ασυνήθεις θέσεις, όπως στο μεσοθωράκιο, την καρδιά, τον οισοφάγο ή το διάφραγμα (Εικόνα 3).
Περίπου στο ένα τρίτο των ασθενών με έκτοπο θυρεοειδή η λειτουργία του θυρεοειδούς υπολείπεται με αποτέλεσμα την εκδήλωση υποθυρεοειδισμού. Σε αυτή την περίπτωση και αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά ο ασθενής, ο έκτοπος θυρεοειδής παρουσιάζει σταδιακή αύξηση των διαστάσεών του λόγω χρόνιας διέγερσης από την θυρεοτροπίνη (TSH).
Διόγκωση του έκτοπου θυρεοειδούς μπορεί επίσης να παρατηρηθεί στην εφηβεία ή στην κύηση.
Για τη διάγνωση του έκτοπου θυρεοειδικού ιστού ιδιαίτερα χρήσιμο είναι στο σπινθηρογράφημα, σε συνδυασμό με τις άλλες μεθόδους σύγχρονης απεικόνισης (υπερηχογράφημα, αξονική/μαγνητική τομογραφία).
Στον έκτοπο θυρεοειδικό ιστό είναι δυνατόν να αναπτυχθεί κάθε παθολογία που αφορά τον θυρεοειδικό ιστό. Αυτό αφορά τόσο καλοήθεις παθήσεις (υπερθυρεοειδισμός, όζοι κλπ.) όσο και κακοήθεις (καρκίνος θυρεοειδούς).
ΛΕΖΑΝΤΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ
ΕΙΚΟΝΑ 1
Έκτοπος γλωσσικός θυρεοειδής. Χαρακτηριστική εικόνα του προβάλλοντος θυρεοειδικού ιστού στο οπίσθιο τμήμα της στοματικής κοιλότητας, αντίστοιχα προς την στοματοφαρυγγική κοιλότητα, στο τυφλό τρήμα της γλώσσας. Δεξιά εικόνα από αξονική τομογραφία.
ΕΙΚΟΝΑ 2
Κύστη θυρεογλωσσικού πόρου (αριστερά – σχηματική απεικόνιση, δεξιά – εικόνα σε ασθενή).
ΕΙΚΟΝΑ 3
Έκτοπος ενδοθωρακικός θυρεοειδής- σε ασθενή μας. Αφαιρέθηκε με θωρακοτομή (δημοσίευση στο Mt Sinai J Med 2004).