Αναπλαστικό (αδιαφοροποίητο) καρκίνωμα θυρεοειδούς-σταδιοποίηση και η σημασία της στην πράξη
Εισαγωγή
Το αναπλαστικό ή αδιαφοροποίητο καρκίνωμα θυρεοειδούς είναι ένας από τους πιο επιθετικούς καρκίνους γενικά. Η εξέλιξή του είναι ταχεία. Συχνά οι ασθενείς παρουσιάζονται σε προχωρημένο στάδιο της νόσου. Το γεγονός αυτό καθιστά σε πολλές περιπτώσεις αδύνατη την ριζική χειρουργική εκτομή. Για το λόγο αυτό η πρόγνωση της νόσου είναι δυσμενής. Παρά ταύτα, υπάρχει δυνατότητα θεραπευτικών χειρισμών (συχνά συνδυασμένων μεθόδων θεραπείας), με στόχο το μέγιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα. Η επιλογή της βέλτιστης θεραπευτικής αντιμετώπισης καθορίζεται με βάση τη σταδιοποίηση της νόσου.
Σταδιοποίηση
Ο όρος ‘σταδιοποίηση’ περιγράφει τον προσδιορισμό της έκτασης διασποράς μιας κακοήθους νόσου (καρκίνου). Όπως είναι γνωστό, οι κακοήθεις νεοπλασματικές παθήσεις αναπτύσσονται αρχικά σε ένα όργανο (πρωτοπαθής εστία, εν προκειμένω στον θυρεοειδή αδένα). Στη συνέχεια, όσο εξελίσσεται η νόσος είναι πιθανόν να παρατηρηθεί ‘επέκταση’ του καρκίνου. Η επέκταση αυτή -στις περισσότερες μορφές καρκίνου – παρατηρείται υπό τις εξής μορφές:
Τοπική διήθηση (‘επέκταση’) σε παρακείμενα ανατομικά στοιχεία/όργανα. Στην περίπτωση του καρκίνου θυρεοειδούς, η τοπική επέκταση αρχίζει με την διήθηση (προσβολή) της κάψας του αδένα. Στη συνέχεια παρατηρείται διάσπαση της κάψας από τα καρκινικά κύτταρα. Το επόμενο στάδιο είναι η διήθηση παρακειμένων ιστών, όπως η τραχεία, οι κάτωθεν του υοειδούς μύες, τα μεγάλα αγγεία του τραχήλου, ο οισοφάγος κλπ.
Μεταστάσεις σε λεμφαδένες του τραχήλου. Πρόκειται για πολύ συχνή οδό διασποράς στον καρκίνο του θυρεοειδούς. Αρχικά προσβάλλονται οι λεμφαδένες που βρίσκονται δίπλα στον θυρεοειδή (λεμφαδένες κεντρικού διαμερίσματος). Στη συνέχεια, μπορεί να προσβληθούν οι λεμφαδένες που βρίσκονται στα λεγόμενα πλάγια ανατομικά διαμερίσματα του τραχήλου, δίπλα στα μεγάλα αγγεία (παρασφαγιτιδικοί λεμφαδένες).
Μεταστάσεις σε απομακρυσμένα όργανα (μακρινές μεταστάσεις). Εμφανίζονται συνήθως σαν αποτέλεσμα διασποράς των καρκινικών κυττάρων με την κυκλοφορία του αίματος (αιματογενής διασπορά). Ο καρκίνος θυρεοειδούς μεθίσταται στους πνεύμονες, στα οστά, στο ήπαρ, στον εγκέφαλο κλπ.
Αδιαφοροποίητο (αναπλαστικό) καρκίνωμα θυρεοειδούς – πώς γίνεται η σταδιοποίηση;
Με δεδομένη την ιδιαίτερα πτωχή πρόγνωση που έχει το αδιαφοροποίητο (αναπλαστικό) καρκίνωμα θυρεοειδούς, όλοι οι ασθενείς ταξινομούνται στο σύστημα ΤΝΜ (American Joint Committee on Cancer [AJCC]) ως σταδίου IV.
Παρά ταύτα, υπάρχουν διαβαθμίσεις όσον αφορά την έκταση της νόσου και την (λίαν πιθανή) διασπορά αυτής. Ανάλογα με τα επιμέρους δεδομένα στον κάθε ασθενή η περαιτέρω σταδιοποίηση γίνεται ως εξής:
Στάδιο IVA
H νόσος παραμένει ακόμη εντοπισμένη εντός του θυρεοειδούς (Τ1-Τ3α). Δεν υπάρχουν μεταστάσεις στους τραχηλικούς λεμφαδένες (Ν0) ή σε μακρινά όργανα (Μ0) (Εικόνα 1).
Στάδιο IVB
H νόσος έχει επεκταθεί εκτός της κάψας του θυρεοειδούς (εξωθυρεοειδική επέκταση, Τ3b, T4). Είναι πιθανόν να υπάρχουν μεταστάσεις στους τραχηλικούς λεμφαδένες (Ν1). Δεν υπάρχουν όμως μεταστάσεις σε μακρινά όργανα (Μ0) (Εικόνα 2).
Στάδιο IVC
Παρουσία μακρινών μεταστάσεων (οποιοδήποτε Τ, οποιοδήποτε Ν, Μ1) (Εικόνα 3).
Τι σημαίνει πρακτικά η σταδιοποίηση στο αναπλαστικό (αδιαφοροποίητο) καρκίνωμα θυρεοειδούς;
Η ακριβής σταδιοποίηση έχει τεράστια πρακτική σημασία για δύο βασικούς λόγους:
Αξιολόγηση της πρόγνωσης της νόσου. Όσο πιο προχωρημένο είναι το στάδιο της νόσου, τόσο η πρόγνωση επιβαρύνεται.
Επιλογή της βέλτιστης θεραπευτικής στρατηγικής. Η χειρουργική έχει θέση σαφώς στο πρώτο στάδιο της νόσου (IVA) και πιθανόν στο δεύτερο στάδιο αυτής (IVB). Συχνά απαιτείται συνδυασμός θεραπευτικών μεθόδων (χειρουργική [εφόσον είναι εφικτή], χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία).