Προέλευση-Βιολογική συμπεριφορά-Επιδημιολογία
Το αναπλαστικό καρκίνωμα θυρεοειδούς αναπτύσσεται από τα θυλακιώδη κύτταρα του θυρεοειδούς αδένα («θυροκύτταρα»). Έχει την χειρότερη πρόγνωση και την μεγαλύτερη θνητότητα από όλες τις μορφές καρκίνου του θυρεοειδούς. Η μέση επιβίωση κυμαίνεται περί τους 5 - 6 μήνες και η επιβίωση στο 1 έτος περί το 20 %. Σπάνια παρατηρείται επιβίωση πέραν των 2 ετών από τη στιγμή που τίθεται η διάγνωση.
Ευτυχώς, αντιστοιχεί σε ένα μικρό μόνο ποσοστό καρκίνων του θυρεοειδούς. Το ποσοστό αυτό στις ΗΠΑ είναι 1.7 %, σε διάφορα όμως μέρη του κόσμου κυμαίνεται από 1.3 % έως 9.8 % (μέσος όρος 3.6 %). Το ποσοστό αυτό στις περισσότερες δυτικές χώρες έχει τα τελευταία χρόνια μειωθεί. Εντούτοις αυτό δεν φαίνεται να οφείλεται σε πραγματική μείωση του επιπολασμού (‘συχνότητας’) του αδιαφοροποίητου καρκίνου θυρεοειδούς, αλλά στην αυξημένη συχνότητα με την οποία διαγιγνώσκεται σήμερα το διαφοροποιημένο καρκίνωμα θυρεοειδούς.
Αδιαφοροποίητο καρκίνωμα θυρεοειδούς - Παράγοντες κινδύνου
Με δεδομένη την επιθετική βιολογική συμπεριφορά και την άσχημη πρόγνωση του αδιαφοροποίητου καρκίνου θυρεοειδούς θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον η αναγνώριση παραγόντων κινδύνου που συνδυάζονται με την ανάπτυξή του. Τα εν προκειμένω δεδομένα όμως είναι πτωχά. Έχει περιγραφεί συσχέτιση με:
Παρουσία βρογχοκήλης. Ο μηχανισμός πιθανόν να σχετίζεται με το έλλειμμα ιωδίου (κοινός προδιαθεσικός παράγοντας τόσο για την βρογχοκήλη όσο και για το αναπλαστικό καρκίνωμα θυρεοειδούς). Οι βρογχοκήλες επίσης που δεν αντιμετωπίζονται έγκαιρα μπορεί να σχετίζονται και με το χαμηλότερο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο (βλ. παρακάτω) και με την συνακόλουθη δυσκολία πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας.
Ομάδα αίματος Β (άγνωστος μηχανισμός)
Χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο (πιθανόν λόγω δυσκολίας πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας)
Παχυσαρκία. Έχει συνδυασθεί με σχετικά αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου θυρεοειδούς, συμπεριλαμβανομένου και του αναπλαστικού. Για την επιβεβαίωση, ωστόσο, αυτών χρειάζονται περισσότερες μελέτες.
Αποδιαφοροποίηση προηγουμένως διαφοροποιημένου καρκίνου θυρεοειδούς. Στην περίπτωση αυτή ένα διαφοροποιημένο καρκίνωμα θυρεοειδούς σταδιακά χάνει τους χαρακτήρες που το προσδιορίζουν σαν διαφοροποιημενο (αποδιαφοροποίηση), με τελικό αποτέλεσμα την ανάπτυξη αδιαφοροποίητου καρκίνου θυρεοειδούς. Η αποδιαφοροποίηση αυτή συμβαίνει αρκετά σπάνια, και κυρίως σε ασθενείς ηλικίας άνω των 60 ετών. Συνδυάζεται δε με τη σταδιακή συσσώρευση γενετικών μεταβολών (σωματικών μεταλλάξεων), κομβικό ρόλο στις οποίες φαίνεται ότι διαδραματίζει οι μεταλλάξεις του TERT promoter και του TP53.