Καρκίνος θυρεοειδούς και ανατομικά διαμερίσματα τραχήλου: Tι είναι; Ποια η σημασία τους;

Εισαγωγή

Ο καρκίνος θυρεοειδούς είναι η συχνότερη κακοήθης πάθηση των ενδοκρινών αδένων. Η συχνότητά του δε βαίνει διαρκώς αυξανόμενη. Ο πιο συχνός καρκίνος του θυρεοειδούς (θηλώδης) δίνει συχνά μεταστάσεις στους λεμφαδένες του τραχήλου (λεμφαδενικές μεταστάσεις). Ακόμη πιο συχνές είναι οι λεμφαδενικές μεταστάσεις στον μυελοειδή καρκίνου θυρεοειδούς. Τα ανατομικά διαμερίσματα του τραχήλου είναι περιοχές όπου ομαδοποιούνται οι λεμφαδένες του τραχήλου.

Ανατομικά διαμερίσματα τραχήλου

Τα ανατομικά διαμερίσματα του τραχήλου, στα οποία ταξινομούνται οι λεμφαδένες του τραχήλου, ορίζονται με βάση τις σχέσεις τους με παρακείμενα σταθερά ανατομικά στοιχεία (τραχεία, μεγάλα αγγεία τραχήλου, στέρνο, κλείδες, και υοειδές οστούν) Τα ανατομικά αυτά διαμερίσματα είναι επτά (δεξιά και αριστερά):

Ανατομικό διαμέρισμα VI – είναι το λεγόμενο κεντρικό διαμέρισμα του τραχήλου. Αποτελεί τη συνηθέστερη εντόπιση των λεμφαδενικών μεταστάσεων από καρκίνο θυρεοειδούς
Ανατομικά διαμερίσματα ΙΙ έως IV- περιλαμβάνει τους λεμφαδένες κατά μήκος της έσω σφαγίτιδας φλέβας (σφαγιτιδικούς λεμφαδένες). Μετά τους λεμφαδένες του κεντρικού διαμερίσματος, τα ανατομικά διαμερίσματα ΙΙ έως IV αποτελούν τη δεύτερη συνηθέστερη εντόπιση των λεμφαδενικών μεταστάσεων του καρκίνου θυρεοειδούς.
Ανατομικό διαμέρισμα V- βρίσκεται ακόμη πιο πλάγια από τα διαμερίσματα ΙΙ-IV (πλάγιο όριο ο τραπεζοειδής μυς)
Ανατομικό διαμέρισμα VII- βρίσκεται στο πρόσθιο ανώτερο μεσοθωράκιο πίσω από την λαβή του στέρνου και το στερνικό άκρο της κλείδας
Ανατομικό διαμέρισμα Ι-βρίσκεται ψηλά στον τράχηλο, στο ύψος περίπου της κάτω γνάθου. Οι λεμφαδενικές μεταστάσεις στο διαμέρισμα αυτό είναι εξαιρετικά σπάνιες (πρακτικά δεν υπάρχουν)

Σε αντιδιαστολή με το κεντρικό διαμέρισμα (VI), τα ανατομικά διαμερίσματα ΙΙ έως V ταξινομούνται από κοινού υπό τον όρο πλάγια διαμερίσματα του τραχήλου.

Χαρτογράφηση λεμφαδένων τραχήλου

Η γνώση των ανατομικών αυτών διαμερισμάτων έχει τεράστια σημασία την χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου θυρεοεδούς. Οι λεμφαδενικές μεταστάσεις κατά κανόνα αναπτύσσονται με μία συγκεκριμένη σειρά.

Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την εξαιρετικά αυξημένη συχνότητα λεμφαδενικών μεταστάσεων στον θηλώδη και στον μυελοειδή καρκίνο του θυρεοειδούς, καθιστά επιτακτική την ανάγκη προεγχειρητικής αναγνώρισης των παθολογικών λεμφαδένων. Η αναγνώριση αυτή σήμερα γίνεται με τη βοήθεια του υπερηχογραφήματος.

Ο έμπειρος ακτινολόγος είναι σε θέση όχι μόνο να αναγνωρίσει την ύπαρξη παθολογικών λεμφαδένων (με μετάσταση του καρκίνου), αλλά και να τους τοποθετήσει στα αντίστοιχα διαμερίσματα του τραχήλου. Στο λεπτομερές υπερηχογράφημα θα πρέπει να περιγράφεται

ο αριθμός των παθολογικών λεμφαδένων
οι διαστάσεις τους
η υφή τους (π.χ. κυστική εκφύλιση)
οι σχέσεις τους με παρακείμενα ανατομικά στοιχεία (π.χ. τραχεία, μεγάλα αγγεία τραχήλου)

Με τον τρόπο αυτό ο ακτινολόγος εφοδιάζει τον χειρουργό με την λεγόμενη χαρτογράφηση των λεμφαδένων τραχήλου. Η χαρτογράφηση στην ουσία κατευθύνει τον χειρουργό κατά τη διάρκεια του λεμφαδενικού καθαρισμού του τραχήλου (όταν ενδείκνυται).

Πρακτική σημασία

Τα δεδομένα της λεπτομερούς χαρτογράφησης λεμφαδένων τραχήλου έχουν τεράστια σημασία για το σωστό σχεδιασμό της επέμβασης στον ασθενή με διαγνωσμένο καρκίνο θυρεοειδούς. Λάθη ή παραλείψεις όσον αφορά την απεικόνιση των λεμφαδένων του τραχήλου μπορεί να οδηγήσουν και τον χειρουργό στην επιλογή μιας λανθασμένης επέμβασης. Σε αυτή την περίπτωση είναι πολύ πιθανό να χρειαστεί μελλοντικά και δεύτερη επέμβαση, η οποία είναι τεχνικά δυσκολότερη και συνοδεύεται από μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης επιπλοκών.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι τα δεδομένα του λεπτομερούς υπερηχογραφικού ελέγχου ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΟΥΝ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ ΣΕ ΠΟΣΟΣΤΌ ΑΝΩ ΤΟΥ ΕΝΟΣ ΤΡΙΤΟΥ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΟΖΟ/ΚΑΡΚΙΝΟ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ. Με άλλα λόγια, αν δεν γίνει σωστή υπερηχογραφική διερεύνηση του ασθενούς, μπορεί ο χειρουργός να οδηγηθεί σε λάθος επέμβαση σε ποσοστό μεγαλύτερο από το ένα τρίτο των ασθενών.

H ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΑ ΔΙΟΓΚΩΜΕΝΩΝ ΤΡΑΧΗΛΙΚΩΝ ΛΕΜΦΑΔΕΝΩΝ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΓΝΩΣΤΗ ΣΤΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΩΣΤΕ ΝΑ ΕΠΙΛΕΓΕΙ Η ΣΩΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ.

Σε περίπτωση που αναγνωριστούν στο προεγχειρητικό υπερηχογράφημα παθολογικά διογκωμένοι τραχηλικοί λεμφαδένες, η ολική θυρεοειδεκτομή μόνο δεν θεωρείται σωστή επέμβαση. Αντί αυτής θα πρέπει να γίνεται ταυτόχρονα ολική θυρεοειδεκτομή και λεμφαδενικός καθαρισμός του τραχήλου. Η έκταση του λεμφαδενικού καθαρισμού καθορίζεται από τα ευρήματα της χαρτογράφησης.

Τα παραπάνω δεδομένα αναδεικνύουν την μεγάλη πρακτική σημασία ενός σωστού υπερηχογραφήματος στον ασθενή με όζο/καρκίνο θυρεοειδούς. Υπογραμμίζουν επίσης και την ευθύνη του ακτινολόγου που καλείται να αναγνωρίσει τυχόν παθολογικά ευρήματα όχι μόνο στο θυρεοειδή αλλά και στους λεμφαδένες του τραχήλου.