Καρκίνος θυρεοειδούς και ύποπτοι λεμφαδένες – τι θέση έχει η παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA)
Εισαγωγή
Η παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA) μαζί με το υπερηχογράφημα αποτελούν τις δύο βασικές μεθόδους διερεύνησης των ασθενών με όζους θυρεοειδούς. Το υλικό που λαμβάνεται με την παρακέντηση με λεπτή βελόνη αποστέλλεται για κυτταρολογική εξέταση. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να διαγνωστεί προεγχειρητικά ο καρκίνος θυρεοειδούς. Όπως είναι γνωστό ο καρκίνος θυρεοειδούς συχνά δίνει μεταστάσεις στους λεμφαδένες του τραχήλου (τραχηλικές λεμφαδενικές μεταστάσεις). Ποια η θέση της παρακέντησης με λεπτή βελόνη όταν υπάρχουν ύποπτοι ή παθολογικοί λεμφαδένες στο υπερηχογράφημα-χαρτογράφηση λεμφαδένων τραχήλου?
Καρκίνος θυρεοειδούς και λεμφαδένες τραχήλου – στοιχεία ανατομίας
Οι λεμφαδένες του τραχήλου ταξινομούνται σε επίπεδα (levels) ή διαμερίσματα (compartments). Η ταξινόμηση αυτή γίνεται ανάλογα με την εντόπισή τους στον τράχηλο, σε σχέση με σταθερά ανατομικά στοιχεία. Τα επίπεδα (διαμερίσματα) αυτά διακρίνονται κατά βάση σε κεντρικό (VI) και πλάγια (II έως IV/V). Το κεντρικό διαμέρισμα ορίζεται από την έσω επιφάνεια της κοινής καρωτίδας (επί τα εκτός), από την σφαγή του στέρνου και την στερνοκλειδική άρθρωση (προς τα κάτω) και από το υοειδές οστούν προς τα πάνω. Τα πλάγια ανατομικά διαμερίσματα εκτείνονται στον παρασφαγιτιδικό χώρο (δεξιά και αριστερά).
Σημασία στην πράξη
Οι λεμφαδένες του κεντρικού διαμερίσματος είναι γενικά προσπελάσιμοι μέσω της τομής της θυρεοειδεκτομής. Έτσι η αφαίρεσή τους μπορεί να γίνει μέσω της ίδιας τομής στη διάρκεια της θυρεοειδεκτομής. Αν επομένως υπάρχει υποψία μεταστάσεων στους λεμφαδένες του κεντρικού διαμερίσματος βάσει των ευρημάτων της χαρτογράφησης λεμφαδένων, τότε θα πρέπει να γίνεται αφαίρεσή τους όταν γίνεται θυρεοειδεκτομή. Η επέμβαση αυτή χαρακτηρίζεται σαν θεραπευτικός κεντρικός λεμφαδενικός καθαρισμός τραχήλου. Σε αυτή την περίπτωση ΔΕΝ χρειάζεται να γίνει παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA).
Τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά όταν οι ύποπτοι (βάσει των ευρημάτων της χαρτογράφησης) λεμφαδένες εντοπίζονται στα πλάγια ανατομικά διαμερίσματα του τραχήλου. Σε αυτή την περίπτωση – σύμφωνα με την ΑΤΑ (American Thyroid Association) – είναι επιθυμητή η παρακέντηση με λεπτή βελόνη ενός ή περισσοτέρων από τους λεμφαδένες αυτούς. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να τεκμηριωθεί η παρουσία μεταστάσεων στους πλάγιους τραχηλικούς λεμφαδένες. Έτσι μπορεί να σχεδιαστεί η κατάλληλη χειρουργική στρατηγική. Όταν υπάρχουν μεταστάσεις στα πλάγια ανατομικά διαμερίσματα του τραχήλου θα πρέπει να γίνει διαφορετική τομή και άλλο είδος χειρουργείου – πέραν της απλής ολικής θυρεοειδεκτομής.
Στο θέμα αυτό έχει τεράστια σημασία η εμπειρία του ακτινολόγου που εκτελεί την χαρτογράφηση των λεμφαδένων του τραχήλου. Σήμερα, χάρη στο υπερηχογράφημα υψηλής ευκρίνειας, ο έμπειρος ακτινολόγος μπορεί να αναγνωρίσει με μεγάλη ακρίβεια τους παθολογικούς πλάγιους τραχηλικούς λεμφαδένες και να τους τοποθετήσει στα ανάλογα διαμερίσματα του τραχήλου. Έτσι δεν είναι σπάνιο ο ασθενής να υποβάλλεται σε πλάγιο λεμφαδενικό καθαρισμό τραχήλου βάσει των ευρημάτων της υπερηχογραφικής χαρτογράφησης των λεμφαδένων τραχήλου, χωρίς παρακέντηση των εμφανώς παθολογικών λεμφαδένων. Η παρακέντηση εντούτοις θα χρειαστεί όταν ο ακτινολόγος χαρακτηρίσει σαν άτυπους τους λεμφαδένες. Με άλλα λόγια όταν η υπερηχογραφική εικόνα δεν είναι τυπική για να χαρακτηριστούν σαν παθολογικοί οι πλάγιοι τραχηλικοί λεμφαδένες.