Υπερασβεστιαιμία, πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός και κακοήθεις νεοπλασματικές παθήσεις («καρκίνος»)
Ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός και οι κακοήθεις νεοπλασματικές παθήσεις είναι τα δύο συνηθέστερα αίτια υπερασβεστιαιμίας. Από κοινού, οι δύο αυτές ομάδες παθήσεων αντιπροσωπεύουν το 90 % των αιτίων στα οποία οφείλεται η υπερασβεστιαιμία.
Στον πρωτοπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό, τα αυξημένα επίπεδα ασβεστίου (υπερασβεστιαιμία) συνοδεύονται από αυξημένα επίπεδα παραθορμόνης (υπερπαραθορμοναιμία).
Αντίθετα, στις κακοήθεις νεοπλασματικές παθήσεις τα επίπεδα παραθορμόνης είναι χαμηλά λόγω καταστολής της έκκρισής της από τα αυξημένα επίπεδα ασβεστίου.
Η υπερασβεστιαιμία που παρατηρείται στις κακοήθεις νεοπλασματικές παθήσεις μπορεί να οφείλεται:
ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΠΕΠΤΙΔΙΟΥ PTHrP (‘χυμική’ υπερασβεστιαιμία της κακοήθειας).
Πρόκειται για το συνηθέστερο (80 %) μηχανισμό υπερασβεστιαιμίας στις κακοήθεις νεοπλασματικές παθήσεις. Το πεπτίδιο PTHrP (ParaThyroid Hormone-relatedpeptide) έχει την ίδια διεγερτική δράση στους ίδιους υποδοχείς στους οποίους δρα και η παραθορμόνη. Σαν αποτέλεσμα, η αυξημένη παραγωγή PTHrP από τον όγκο μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την κινητοποίηση του ασβεστίου από τα οστά και την υπερασβεστιαιμία. Η μέτρηση των επιπέδων PTHrP (αν υπάρχει δυνατότητα από το εργαστήριο) μπορεί να είναι χρήσιμη στη διερεύνηση της υπερασβεσταιμίας στους ασθενείς με κακοήθη νεοπλασματική πάθηση. Οι συνηθέστερες νεοπλασματικές παθήσεις που προκαλούν ‘χυμική’ υπερασβεστιαιμία (μέσω υπερέκκρισης PTHrP) είναι:
Συμπαγείς όγκοι
Καρκίνος μαστού
Καρκίνος πνεύμονα
Καρκίνος νεφρού
Καρκίνοι πεπτικού
Αιματολογικές κακοήθειες
Non-Hodgkin λέμφωμα
Χρόνια λεμφογενής λευχαιμία
Χρόνια μυελογενής λευχαιμία
Τ-cellλευχαιμία/λέμφωμα
ΥΠΕΡΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΗ ΜΕ ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ 1,25 hydroxy-vit D. Παρατηρείται συνήθως σε αιματολογικές κακοήθειες (π.χ. λεμφώματα)
ΥΠΕΡΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ ΛΟΓΩ ΟΣΤΕΛΥΤΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ. Παρατηρείται σε:
Πολλαπλούν μυέλωμα
Λεμφώματα
Μεταστατικούς όγκους στα οστά (όπως από καρκίνο μαστού ή προστάτη)
ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΑΡΑΘΥΡΕΟΕΙΔΩΝ
Πρόκειται για μία εξαιρετικά σπάνια περίπτωση όπου ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός οφείλεται σε κακοήθη νεοπλασματική πάθηση (καρκίνος) των παραθυρεοειδών. Ο καρκίνος παραθυρεοειδών είναι πολύ σπάνιος και ευθύνεται για ποσοστό < 1 % των περιπτώσεων πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού. Χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά υψηλές τιμές παραθορμόνης και βαριά υπερασβεστιαιμία.
Πέραν των δύο αυτών συνηθέστερων αιτίων (υπερπαραθυρεοειδισμός και κακοήθεις νεοπλασματικές παθήσεις), στη διαφορική διάγνωση της υπερασβεστιαιμίας θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και διάφορες άλλες παθολογικές καταστάσεις (όπως, σαρκοείδωση, παρατεταμένη ακινητοποίηση, υπερβολική πρόσληψη ασβεστίου, έκτοπη παραγωγή παραθορμόνης κλπ.). Όλες αυτές οι παθολογικές καταστάσεις αντιπροσωπεύουν από κοινού το 10 % των περιπτώσεων υπερασβεστιαιμίας.