Όζοι θυρεοειδούς και παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA)
Β. Πότε θα πρέπει να γίνεται;
Οι οδηγίες των διαφόρων επιστημονικών εταιρειών ποικίλουν όσον αφορά τις ενδείξεις της παρακέντησης με λεπτή βελόνη (FNA, Fine-Needle Aspiration) ενός όζου θυρεοειδούς. Συνήθως προτείνεται η παρακέντηση (FNA) όταν ο όζος έχει διάμετρο άνω του 1 cm (κατ’ άλλους > 1.5 cm ή > 2 cm).
Στην πράξη, εντούτοις, οι περισσότεροι κλινικοί γιατροί που ασχολούνται με τις παθήσεις του θυρεοειδούς, συνιστούν την παρακέντηση (FNA):
σε κάθε συμπαγή ή υποηχογενή όζο διαμέτρου άνω του ενός εκατοστού (10 χιλ.)
όταν υπάρχουν – ασχέτως μεγέθους – ύποπτα κλινικά ή υπερηχογραφικά ευρήματα (κάποια από αυτά αναφέρονται ενδεικτικά)
Θα πρέπει να τονιστεί ότι δεν θα πρέπει κανείς να διστάζει να προχωρήσει σε παρακέντηση (FNA) σε κάθε περίπτωση στην οποία υπάρχει έστω και η παραμικρή υπόνοια για την τυχόν ύπαρξη καρκίνου σε έναν όζο θυρεοειδούς.
H υπόνοια αυτή βασίζεται στα εξής ευρήματα:
Ευρήματα από την κλινική εξέταση (ιστορικό/επισκόπηση /ψηλάφηση)
Υπάρχουν συγκεκριμένα ευρήματα από την επισκόπηση / ψηλάφηση (κλινική εξέταση) του ασθενούς που συνδυάζονται με αυξημένη πιθανότητα να υποκρύπτεται καρκίνος. Ενδεικτικά αναφέρονται τα εξής:
σκληράς (‘πετρώδους’/’ξυλώδους’) υφής όζος
καθήλωση του όζου στους γύρω ιστούς
παρουσία διογκωμένων τραχηλικών λεμφαδένων (μπορεί να είναι ορατοί ή ψηλαφητοί)
πρόσφατη εμφάνιση βράγχους φωνής (‘βραχνάδας’) (από το ιστορικό).
Ευρήματα από τη λήψη του ιστορικού
Η ύπαρξη ισχυρού οικογενειακού ιστορικού αποτελεί επίσης έναν λόγο για τον οποίο μπορεί να χρειαστεί παρακέντηση (FNA). Τυπικές τέτοιες περιπτώσεις είναι:
πολλαπλά κρούσματα καρκίνου θυρεοειδούς σε άτομα της ίδιας οικογένειας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν ο καρκίνος έχει διαγνωστεί σε μικρές ηλικίες, σε συγγενείς πρώτου βαθμού
ιστορικό οικογενούς συνδρόμου (π.χ. σύνδρομο ΜΕΝ2, συνδυάζεται με μυελοειδές καρκίνωμα θυρεοειδούς)
όζοι θυρεοειδούς όταν έχει προηγηθεί ακτινοβολία στον τράχηλο ιδίως στην παιδική ηλικία
Υπερηχογραφικά ευρήματα.
Υπάρχουν συγκεκριμένα ευρήματα στο υπερηχογράφημα, με βάση τα οποία μπορεί να δημιουργηθεί υπόνοια για την ύπαρξη καρκίνου σε έναν όζο θυρεοειδούς. Σε αυτές τις περιπτώσεις έχει θέση η παρακέντηση (FNA). Ενδεικτικά αναφέρονται τα εξής:
μικροαποτιτανώσεις
ανώμαλα όρια
εσωτερική χαοτική αιμάτωση (απεικόνιση με έγχρωμο υπερηχογράφημα Doppler)
μορφολογία ‘taller-than-wide’ (κατακόρυφος προσανατολισμός του όζου)
επέκταση του όζου εκτός του θυρεοειδούς
συνύπαρξη τραχηλικής λεμφαδενοπάθειας (δηλαδή λεμφαδένων στον τράχηλο με παθολογικούς χαρακτήρες στο υπερηχογράφημα)
υποηχογένεια
Ευρήματα από τον εργαστηριακό έλεγχο
Τα αυξημένα επίπεδα καλσιτονίνης στο αίμα συνδυάζονται με τη διάγνωση του μυελοειδούς καρκίνου θυρεοειδούς. Στην περίπτωση αυτή θα μπορούσε να γίνει παρακέντηση (FNA). Παρά ταύτα, οι ασθενείς αυτοί θα πρέπει ούτως ή άλλως να υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση, ασχέτως του αποτελέσματος της FNA.
Όζος θυρεοειδούς και παρακέντηση – η σημασία του μεγέθους του όζου
Ειδικά όσον αφορά το μέγεθος του όζου τονίζεται ότι είναι ένα σχετικό κριτήριο για την εκτέλεση FNA. Γενικά, στην πράξη ισχύουν τα εξής:
Πρακτικά FNA γίνεται όταν ο όζος έχει διάμετρο > 1 cm (κατ’ άλλους > 1.5 cm). Εντούτοις, παρακέντηση (FNA) μπορεί να χρειαστεί να γίνει και σε όζους διαμέτρου λίγων χιλιοστών όταν υπάρχουν ύποπτα στοιχεία (υπερηχογραφικά, κλινικά, από το ιστορικό κλπ. [βλ. παραπάνω]
Σε μεγάλους όζους (> 4 cm [κατ’ άλλους > 3 cm]) μειώνεται η διαγνωστική ακρίβεια λόγω της αυξημένης πιθανότητας μη αντιπροσωπευτικής δειγματοληψίας. Στις περιπτώσεις αυτές ενδείκνυται ούτως ή άλλως η επέμβαση και έτσι η παρακέντηση (FNA) μπορεί να παραληφθεί.